Cieszyn i ... Zabytki antycznie w zbiorach Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

Największy wpływ na rozwój kultury europejskiej ostatnich dwóch tysiącleci, miały kultury antyczne basenu Morza Śródziemnego, w szczególności zaś starożytna Grecja i Cesarstwo Rzymskie. Niewiele jest dziedzin współczesnego życia, gdzie nie znaleziono by wpływów antycznych. Właściwe zainteresowanie antykiem od czasów renesansu nigdy w Europie nie wygasło. Szczególny rozwój tych zainteresowań przyniósł wiek XVIII. Przyczyniły się do tego podjęte na szeroką skalę wykopaliska w Herkulanum (1738 r.) i Pompejach (1748 r.). W ślad za tym poszły publikacje, kolekcjonerstwo i tworzenie pierwszych zbiorów muzealnych. Odzwierciedlenie tej sytuacji znajdujemy również w zbiorach Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

      Prezentowane tutaj szczególnej rzadkości i zarazem urody zabytki, znalazły się w kolekcji muzeum m.in. dzięki XIX- wiecznym zbieraczom żyjącym na Śląsku Cieszyńskim, takim jak: hrabia Küenburg, T. Kotschy, Kniczek, którzy darowali antyczne obiekty dla fundacji szersznikowskiej.

      Prezentowany zespół naczyń greckich pochodzi z VII/ VI w. p.n.e. Wyróżnia się tutaj pyksis znaleziony w sarkofagu na Akropolu w Atenach, z ornamentem figuralnym przedstawiającym gryfy, sfinksy oraz ptaki. Naczynie takie pełniło funkcję szkatułki, w której kobiety przechowywały biżuterię lub kosmetyki. Obok pyksisów używano również aryballosów (naczyń na oliwę do natłuszczania ciała), lekytów, skyfosów i wielu innych. 

      Wybitnie unikatowym zabytkiem jest prezentowana terakotowa statuetka wotywna, pochodząca z Cypru i datowana na III w. p.n.e. Najpewniej została wykonana dla wyznawców bogini Izydy. Statuetka przedstawia siedzących małżonków Izydę i Ozyrysa, trzymających małego syna - Horusa.

      Niemniej interesującą grupę zabytków stanowią monety rzymskie z okresu wymiany handlowej między Imperium, a terenami „barbaricum” (m. in. obszarem dzisiejszej Polski). Eksponowane monety pochodzą z przypadkowych znalezisk z terenu Śląska Cieszyńskiego (Kończyce, Goleszów, Nawsie, Jabłonków). Z bogatego zestawu rodzajów monet prezentowane są srebrne denary i brązowe sesterce. 

      Nazwa „moneta” pochodzi od przydomka bogini Junony Monety (Junona Doradczyni), w której świątyni na Kapitolu mieściła się mennica. Bicie monet w Rzymie zaczęto w IV w. p.n.e. Wcześniej w użyciu był tzw. pieniądz przedmonetarny, którego funkcję pełniło początkowo bydło (łac. nazwa pieniądza pecunia wywodzi się od pecus - bydło), a następnie sztabki miedzi (aes rude).

      Srebrny denar pojawił się ok. 200 r. p.n.e. Obok denarów w obiegu były również złote aureusy, miedziane asy i szereg innych.

      Interesująca na monetach rzymskich jest różnorodność przedstawień. Na awersach są to od czasów Juliusza Cezara portrety panujących i ich żon, zaś na rewersach umieszczano postaci bogów, wyobrażenia związane z wydarzeniami politycznymi, militarnymi i gospodarczymi. Odzwierciedlają one całe bogactwo ówczesnego życia, życia pełnego występku i zbrodni, przemocy i gwałtu, a obok tego wielkości, potęgi i ładu. Prezentowane monety są autentycznymi świadkami tego pogrążonego już w mrokach przeszłości świata, który stał się podwaliną naszej kultury.

I. Adamczyk